Dementie. Ik had er best van gehoord natuurlijk, maar nu ik in mijn privé leven steeds meer geconfronteerd word met deze ziekte, ben ik er achtergekomen dat ik eigenlijk geen idee had van wat deze ziekte inhoudt. Inmiddels heb ik me, met vallen en opstaan, een beter beeld kunnen vormen van deze aandoening, en vandaag deel ik mijn bevindingen.

Wat is dementie ?

• Dementie is een proces van achteruitgang van de hersenfuncties. De hersencellen sterven af en de hersenen raken onherstelbaar beschadigd. Uiteindelijk tast dementie alle hersengebieden aan.
• Niet alle soorten dementie verlopen hetzelfde. De ene dementie verloopt geleidelijk, een andere juist schoksgewijs. Kenmerkend voor alle soorten dementie is een voortschrijdend verlies van het geheugen, en het verlies van het denk- en oordeelsvermogen.
• Beginnende dementie is niet zozeer vergeten, maar meer het niet meer kunnen opslaan van nieuwe informatie. Het is niet meer mogelijk een nieuw heden te maken, vandaar dat dementerenden bijvoorbeeld in een nieuwe omgeving de weg steeds kwijtraken.
• Vaak zijn de eerste tekenen van dementie een verslechtering van het geheugen dat op de toekomst gericht is. Je vergeet wat je gaat doen. Gezonde mensen hebben daar zo nu en dan ook last van, maar beginnende dementerenden hebben dat de hele dag.
• Dementie beschadigt ook de gebieden waar de oudere gegevens zijn opgeslagen. Zo verdwijnen op den duur alle herinneringen. Eerst verdwijnen gebeurtenissen die nog niet zo lang geleden hebben plaats gevonden, daarna herinneringen van een verder verleden, en tenslotte de meest basale vaardigheden zoals taal, omgangsvormen en bewegingen. Alles wat is verworven, alles wat is geleerd, en alles wat eigen is gemaakt, zal op den duur verdwijnen.
• Dementerenden missen, vooral in het begin van het dementieproces, hun geheugen wel. Geen enkel mens kan met gaten in zijn geheugen leven. Dementerenden kunnen deze gaten niet dichten met herinneringen. Zij vullen in het begin van de dementie de leegte op met verhalen, die vaak niet overeenkomen met de werkelijkheid. Dit doen zij om het geheugenverlies voor anderen te verbloemen. Later in het dementieproces kunnen zij dat niet meer; een dementerende vergeet dat hij vergeetachtig is.
• Vaak is het zo dat een dementerende het heden niet meer kan herinneren. Een dementerende vrouw herkent na verloop van tijd haar eigen man niet meer, omdat alleen het plaatje van haar man van vroeger bestaat. Ze herkent zichzelf ook niet meer in de spiegel, omdat ze van zichzelf ook het beeld van vroeger heeft.
• Dementerenden gaan vaak iets vertellen uit een vroeger geheugen, omdat het heden er niet meer is. Een dementerende die vroeger bv leraar is geweest zou kunnen antwoorden op de vraag wat hij vandaag gedaan heeft : ‘ik heb weer de hele ochtend rekenles gegeven’. Overigens hoeft een dementerende het verhaal dat hij vertelt, het plaatje dat hij oproept, niet persoonlijk te hebben meegemaakt. Menig plaatje kan ontstaan zijn door verhalen die onze ouders in onze jeugd hebben verteld, een spannend boek, een tv-show dat indruk heeft gemaakt, of een film die emoties heeft achtergelaten.
• Naarmate het dementieproces vordert, zal de dementerende steeds meer ondersteuning nodig hebben vanuit de non-verbale communicatie. Gebruik hierbij algemeen geldende gebaren : ‘komt u eten’ -> maak met je hand het gebaar alsof je een vork naar je mond brengt.
• Een dementerende is van buiten zoals hij van binnen is; hij kan zijn gevoel niet verbergen. Je hoeft maar naar de ogen van een dementerende te kijken en je weet al hoe hij zich voelt. Ook wat gedrag betreft worden dementerenden net open boeken; de rem gaat eraf en het aangeboren fatsoen gaat verloren. Het heeft weinig zin om dementerenden aan te spreken op ongepaste impulsen, negatieve emoties of een slechte bui. Ze kunnen ze toch niet meer onderdrukken.
• Om aan te sluiten bij de gevoelens van een dementerende en op zoek te gaan naar zijn beleving, kun je vragen stellen. Het is belangrijk dat de vragen in de verleden tijd worden gesteld; dit geeft de dementerende de gelegenheid te beseffen dat bijvoorbeeld moeder niet meer leeft.

Samenvattend

Bij dementerenden verdwijnen herinneringen uit het verleden in de omgekeerde volgorde waarin ze opgeslagen zijn. Eerst verdwijnen de herinneringen van een jaar geleden, dan van de jaren daarvoor, en uiteindelijk de herinneringen uit de jeugd. Uiteindelijk gaan alle herinneringen verloren.
– ingewikkelde zaken gaan het eerst verloren
– gebeurtenissen die veel indruk hebben gemaakt, blijven langer bestaan.
Tijdens het verloren gaan van het geheugen gaat de dementerende steeds verder terug in het verleden. Zijn beleving wordt bepaald door gebeurtenissen die in zijn leven belangrijk voor hem waren. Een dementerende man moet weer aan het werk, een dementerende vrouw raakt in paniek omdat haar kinderen zo thuis komen. Dit is de werkelijkheid van de dementerende. Als je dit verhindert, worden ze vaak kwaad of opstandig.

En hoe moeilijk het soms ook is, de volgende regels zijn belangrijk in de omgang met een dementerende

• Test niet, verbeter niet, stel geen moeilijke vragen, overhoor niet, spreek de dementerende niet tegen, geef geen standjes, confronteer niet, commandeer niet, redeneer de dementerende niet omver, bekritiseer niet, negeer de gevoelens niet, koop niet om, en lieg nooit.

Bovenstaande inzichten hebben mij geholpen meer berusting te vinden, en meer gemak in de omgang met dementerenden. En misschien heb jij er ook wat aan, aangezien het aantal mensen met dementie de komende jaren steeds meer toe zal nemen, en de kans dat jij er ook mee te maken krijgt dus ook.

Heb jij ervaring met dementie ? Liefs, Vera.